بررسی جنسیت در گزیده ای از آثار پنج نمایشنامه نویس سه دهه اخیر ایران بهرام بیضایی، نغمه ثمینی، محمد چرم شیر، اکبر رادی، محمد رحمانیان

چکیده: هدف از این پژوهش بررسی موقعیت و جایگاه جنسیت و توصیف نقش های جنسیتی در شماری از نمایشنامه های معاصر ایرانی است. این پژوهش براساس نظریه ی کنش متقابل نمادین صورت پذیرفته است. نظریه کنش متقابل نمادین، اجتماع را محیطی پویا و نقش های اجتماعی را عوامل متغیر در نظر می گیرد؛ که در گذر زمان استحکام و ثبات پیدا می کنند. نمایشنامه های افرا، یا روز زود می گذرد اثر بهرام بیضایی، بهجت اثر محمدچرم شیر، خواب در فنجان خالی اثر نغمه ثمینی، خانمچه و مهتابی اثر اکبر رادی، شهادت خوانی قدمشاد مطرب در طهران اثر رحمانیان، نمایشنامه هایی هستند که در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفته اند.سوالات اصلی این پژوهش در راستای توصیف جنسیت، تأثیرات آن در دنیای نمایشنامه هستند، لذا در این جهت ابتدا رفتارهای جنسیتی را به چهار دسته ی: ویژگی های رفتاری، الگوهای ارتباطی، منابع قدرت، ظاهر فیزیکی، تقسیم شده است؛ که با استفاده از این شاخصه ها به تحلیل روایی نمایشنامه ها پرداخته ایم.بعد از بررسی، مشخص شد که اکثر شخصیت های مطرح در این نمایشنامه ها از تعاریف سنتی جنسیتی تبعیت می کنند، با توجه به این تعاریف دچار محدودیت هایی در انتخاب و عملکرد می شوند و سرپیچی از این تعاریف مجازاتی برای آنها به همراه دارد. و معمولاً مجازاتی که شخصیت های زن به علت سرپیچی از این تعاریف سنتی دریافت می کنند سنگین تر از مجازاتی است که شخصیت های مرد دریافت می کنند. کلید واژه ها: جنسیت، نقش جنسیتی، نظریه کنش متقابل نمادین، زن کانونی